Rozdział 6 - Göth w roli komendanta
Aus PemperWiki
„W dystrykcie lubelskim załatwiłem 60.000 Żydów, teraz kolej na was!“
– Amon Göth
Spotkanie z Julianem Schernerem
W Krakowie Göth spotyka swojego dawnego przyjaciela Juliana Schernera. Znają się jeszcze z Monachium. Od 1933 r. Scherner był dowódcą tamtejszej 1 dywizji SS i zrobił później karierę. Scherner urodził się w 1895 r. w Tanzanii, w Bagamoyo stolicy „niemieckiej Afryki Wschodniej” jako syn kapitana oddziału cesarskiego. Od lat walczył na licznych frontach, otrzymał Krzyż Żelazny, Order Krwi i już w 1923 r. w Monachium jako członek Freikorps Oberland, uczestniczył w puczu zorganizowanym przez Hitlera. Teraz jest panem życia i śmierci wszystkich Żydów w dystrykcie krakowskim. Od sierpnia 1941 r. Scherner jako główny dowódca SS i policji ponosi odpowiedzialność za wszystkie deportacje z krakowskiego getta do obozu zagłady w Bełżcu.
Göth jako komendant obozu w Płaszowie: „Jestem waszym bogiem!”
W Krakowie Göth zostaje powołany na stanowisko nowo powstałego obozu pracy w Płaszowie. Göth chce być niezależny. W pierwszym dniu zwraca się do więźniów z jednoznacznym komunikatem: „Jestem waszym bogiem!”. Juliusz Spokojny, 20letni Żyd z Miechowa, pamięta także inne słowa Götha: „W dystrykcie lubelskim załatwiłem 60.000 Żydów, teraz kolej na was!”.
Rozstrzelanie dwóch żydowskich kapo – egzekucja uciekinierów
W piątek 5 marca 1943 r. Göth zwołuje wszystkich więźniów na placu apelowym. 17letni Moniek Pantirer jest świadkiem jak Göth, który stwierdza brak dwóch dziewczynek, które uciekły do getta, rozstrzeliwuje dwóch żydowskich kapo. Mężczyźni muszą uklęknąć, a następnie Göth zabija ich strzałem w tył głowy. Następnie Göth ściąga kapelusz, napełnia go krwią jednego z zabitych i zakłada jednemu z więźniów mówiąc do niego: ”Od teraz ty dowodzisz”. Kilka dni później zbiegłe dziewczynki zostają odnalezione. Göth karze je wychłostać i powiesić. Jednak podczas egzekucji liny pękają. Göth karze powiesić je jeszcze raz i jednocześnie strzela z pistoletu do umierających dziewczynek. Egzekucji towarzyszy kapela grająca niemiecką muzykę. Göth osobiście wybrał utwór: „wracaj” („Komm zurück”) Rudiego Schurike.
Drapieżnik w tyrolskim kapeluszu
Pantier odbiera Götha jako „drapieżnika na polowaniu”. Już niebawem on i pozostali więźniowie przekonują się o szczególnym znaczeniu różnych rodzajów nakrycia głowy dla Götha. Jeżeli Göth ma ubraną prostą czapkę żołnierską, wtedy jest mniej niebezpieczny. Szczególnie groźny staje się wtedy, gdy ubiera swoją czapkę oficerską lub tyrolski kapelusz. Moniek Pantirer wspomina: „Te dni spędzałem w latrynie, ponieważ tutaj nigdy nie wchodził. Po wejściu do baraku wychodził z niego dopiero po zabiciu kilku ludzi”. [1]
Morderstwo Diany Reiter
Budowę obozu nadzoruje żydowski inżynier Zygmunt Grünberg. Grünberg jest zmuszony blisko współpracować z Göthem i staje się częstą ofiarą wybuchów złości u komendanta. Göth nie może zabić Grünberga, ponieważ chroni go Julian Scherner. Pewnego razu zmaltretowany Grünberg błaga Götha aby go zastrzelił. Göth odpowiada mu, że musi z tym jeszcze poczekać, bo go potrzebuje. Pewnego dnia na jednej ze ścian koszar obozowych pojawiają się pęknięcia. Göth każe zawołać odpowiedzialną za ten budynek architektkę Dianę Reiter. Reiter wyjaśnia Göthowi, że przyczyną tego pęknięcia jest użycie mokrych cegieł, które następnie zamarzły na mrozie.
Satysfakcja Götha po morderstwie
Przez kilka minut Göth przysłuchuje się wyjaśnieniom, następnie wpada w furię w obliczu „tego żydowskiego gadania” i rozkazuje Albertowi Hujerowi: „Zabij ją tę cholerną inżynier!”. Hujer opycha kobietę w bok, popycha ją, wyciąga swój rewolwer i strzela jej w tył głowy. [2] Po egzekucji wszyscy ze zgrozą dostrzegli, że Göth jest w doskonałym humorze. W tym momencie po raz pierwszy zostali świadkami dziwnego zadowolenia, które miało pojawiać się u Götha zawsze po aktach przemocy. Göth pisze do swojego ojca do Wiednia: „Teraz w końcu jestem swoim własnym komendantem”.
Likwidacja getta
13 marca 1943 r. rozpoczyna się „likwidacja” krakowskiego getta. W tym samym dniu Adolf Hitler przeżywa zamach na swoje życie.[3]Kilka tygodni wcześniej getto zostaje podzielone na getto A i B. Obydwie części zostają oddzielone drutem kolczastym i nikt nie może przechodzić z jednej części na drugą. W getcie B mieszkają osoby niezdolne do pracy, czyli osoby starsze, chore oraz dzieci. Wielu nie chce pozostawić swoich członków rodzin i decyduje się na przejście do getta B – taka decyzja jest równoznaczna z wyrokiem śmierci. Pewnego dnia David Gutter, dowódca Służby Porządkowej i komisaryczny kierownik Rady Żydowskiej w Krakowie w której pracował Mietek Pemper[4]ogłasza rozkaz Juliana Schernera: wszyscy mieszkańcy getta A mają się przygotować do „przesiedlenia” do nowego obozu w Płaszowie, które nastąpi w ciągu następnych 4 godzin. Tadeusz Pankiewicz, aptekarz prowadzący aptekę na terenie getta, opisał Götha w następujący sposób: „Jest wielkim, przystojnym mężczyzną o potężnym ciele na cienkich nogach z proporcjonalną głową i niebieskimi oczyma. Nosi czarny skórzany płaszcz. W jednej ręce trzyma palcat, a obok niego zawsze są jego psy”.[5]
Matki tracą dzieci albo życie
Estera Schwimmer, 36-letnia Żydówka z Sosnowca pracująca u Juliusa Madritscha, staje się świadkiem szału zbijania: „Stoi w rzędzie z pięcioma innymi gotowa do wymarszu do obozu w Płaszowie. Trzyma za rączkę 2,5-letnie dziecko swojej siostry zamordowanej w 1942 r. Nagle pojawia się Göth, wyrywa dziecko i rzuca nim o ziemię. Estera zaczyna krzyczeć i chce pomóc dziecku, jednak Göth kopniakami zmusza ją do powrotu do szeregu, który powoli rusza w kierunku Płaszowa. (…) Co chwilę wyrywa matkom dzieci z rąk i bije je palcatem po twarzach. W pewnym momencie Göth zbliża się do żony Samuela Stögera i chce zabrać jej dziecko. Kobieta nie puszcza swojego dziecka. Göth wyciąga ją z szeregu i brutalnie bije. W tym dniu Samuel Stöger po raz ostatni widzi swoją rodzinę”.[6]
Pełne sieroty wygrywają w walce o przeżycie
„Leon Bittersfeld obchodzi tego 13 marca 1943 r. swoje 15 urodziny. On także stoi w rzędzie z czterema innymi więźniami. Ten szczupły chłopiec jest pełnym sierotą: jego ojciec handlował materiałami w momencie wybuchu wojny przebywał w Berlinie. Naziści aresztowali go i wysłali do obozu w Dachau, gdzie został zamordowany. Jego matka Roza zmarła w 1942 r. na nieuleczalną chorobę. Jego brat Julek walczył w polskiej armii i został schwytany przez radzieckich żołnierzy. Aby wyglądać na większego Leon, który miał już duże doświadczenie w sztuce przeżycia, używa pewnego fortelu: staje na drewnianym klocku, który jest schowany pod długim płaszczem. Jednak mimo tego Göth go zauważa i podchodzi do niego pytając się o wiek: 18 odpowiada Leon, przy czym stara się mówić głębokim głosem. „Zawód” pyta Göth, ‘blacharz” natychmiast odpowiada Leon. Göth jest zadowolony, ponieważ w Płaszowie potrzebuje młodych wykwalifikowanych robotników takich, jak ten młody mężczyzna.” [7]
Transporty zwłok do obozu
Franz Josef Müller beobachtet vom Eingang zum Julag I aus das Eintreffen des Zuges:
Stojąc przy wejściu do Julagu I Franz Josef Müller widzi nadjeżdżający pociąg: „Tłum wydawał się nie mieć końca. Zrozpaczone matki po raz ostatni przytulały swoje dzieci. Niektórzy ludzie byli ubrani tylko w połowie, niektórzy mieli jeszcze piżamy. Na końcu tłumu zobaczyłem coś, co na zawsze utkwiło mi w pamięci: dwie dorożki konne z ogromnymi gumowymi kołami po brzegi wypełnione zwłokami. ZA nimi jechało kilka mniejszych powozów także wypełnionych zwłokami. Z wozów kapała krew i przez kilka dni na drodze z getta do obozu był widoczny ślad krwi. Na samym końcu jechał tyran w swoim samochodzie: Amon Göth”.
Likwidacja getta B: „akcja wysiedleńcza”, czyli selekcja mężczyzn zdolnych do pracy. Ludzie przebywający w getcie B także otrzymują rozkaz przygotowania się do podróży. Na placu Bohaterów Getta Göth wybiera 150 starszych mężczyzn do pracy w obozie w Płaszowie. Obersturmbannführer Haase sprzeciwia się tak wysokiej liczbie wybranych i rozkazuje natychmiastowe rozstrzelanie 25 z nich. Ci, którzy przeżyli muszą rozebrać zamordowanych i załadować zwłoki na wozy, które następnie transportują je do Płaszowa.
Mord w szpitalu – bilans akcji likwidacyjnej
Albert Hujer przeprowadził akcję podczas której liczni pacjenci szpitala przy ul. Józefińskiej zostali zastrzelenie w łóżkach szpitalnych . Część z nich została wyrzucona przez okno z 3 piętra. Wśród zabitych było także wielu lekarzy. Akcja obejmuje także sąsiednie domy: każda znaleziona osoba jest zabijana na miejscu lub wysyłana do miejsca zbiórki, na plac Bohaterów Getta. Bilas dwudniowej akcji likwidacyjnej w getcie jest następujący: ok. 1000 ludzi zamordowanych na miejscu i ok. 4000 deportowanych (z czego połowa do obozu zagłady w Auschwitz).
Dr Leon Gross – żydowski lekarz Götha
Na terenie Generalnego Gubernatorstwa obowiązuje bezwzględny zakaz leczenia „aryjskich” pacjentów przez żydowskich lekarzy. Jednak dr Leon Gross zdobywa zaufanie Götha, który przekazuje mu opiekę zdrowotną nad strażnikami niemieckimi i ukraińskimi. Ponadto Göth zezwala, aby dr Gross zajmował się także jego osobą. Nagle okazuje się, że w przypadku własnego zdrowia szaleństwo rasowe nie ma żadnego znaczenia. Dr Gross zostaje lekarzem Götha, dokonuje u niego szczepień ochronnych i leczy jego cukrzycę. W zamian Gross otrzymuje liczne przywileje: może nosić mundur członka służby porządkowej (Ordnungsdienst) i poruszać się swobodnie po całym obozie. Po wojnie Jehuda L. Stein zeznaje, że Gross okazuje się kolaborantem w najgorszym tego słowa znaczeniu: gnębi swoich kolegów po fachu, czerpie finansowe korzyści ze swojej pozycji i bez najmniejszych oporów w pełni współpracuje z Göthem. Latem 1945 r. dr Gross zostaje aresztowany przez polską policję i skazany na śmierć. Wyrok zostaje wykonany.
Przypisy
- ↑ J. Sachslehner, Der Tod ist ein Meister aus Wien, Wien-Klagenfurt-Graz 2008, s. 86 i n.
- ↑ J. Sachslehner, Der Tod ist ein Meister aus Wien, Wien-Klagenfurt-Graz 2008; S. 89
- ↑ Fabian von Schlabrendorff, adiutant Henninga von Tresckow zdeponował dwie bomby w kształcie butelek koniaku w samolocie Hitlera. Bomby nie wybuchły na skutek panującego mrozu.
- ↑ Mietek Pemper, Der Rettende Weg; Hamburg 2005, S.27, 50
- ↑ J. Sachslehner, j.w. s. 93.
- ↑ J. Sachslehner, j.w. s. 93.
- ↑ J. Sachslehner, j.w. s. 94.
1: Dom rodzinny i dzieciństwo Amona Leopolda Götha • 2: Göth w ultraprawicowym środowisku • 3: Współpraca z ojcem • 4: W kręgu morderców • 5: Przyjazd Götha do Krakowa • 6: Göth w roli komendanta • 7: Regiment Götha w Płaszowie • 8: Göth czerpie zyski • 9: Nieobliczalność Götha • 10: Ruth Kalder - przyjaciółka Götha • Rozdział 11: Seks i miłość • Rozdział 12: Göth, Schindler i fabryka emalii • Rozdział 13: Zamach • Rozdział 14: Obóz Polaków • Rozdział 15: selekcje do obozów śmierci • Rozdział 16: Masowe egzekucje • Rozdział 17: Zbawienny pomysł Mietka Pempera • Rozdział 18: Sadyzm Götha • Rozdział 19: Likwidacja Julagu I • 20: Urodziny i święta • Rozdział 21: Obóz koncentracyjny w Płaszowie • Rozdział 22: Zdradliwy apel zdrowotny • Rozdział 23: Göth dystansuje się od nazistowskiego reżimu • Rozdział 24: Plan zamordowania Wilka Chilowicza • Rozdział 25: Tworzenie „listy Schindlera” • Rozdział 26: Aresztowanie i sąd SS • Rozdział 27: Proces i egzekucja
